همسر ایرادگیر، نشانه ها، دلایل و راهکارها
![همسر ایرادگیر](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/HamsarEradgir.webp)
انتقاد در روابط زوجی
یکی از مشکلات بسیار رایج در میان زوجین، چرخهی معیوب انتقادگری و انتقادپذیری است که همسر انتقادگر با استناد به باورهایی که در ذهنش نقش بسته، دست به انتقاد میزند. با گذشت زمان این تعامل، اثرات مخرب خود را بر رابطه خواهد گذاشت و زوجین در حلقه ای معیوب، تکراری و ناسازگار دست و پا خواهند زد.
این مقاله به شما کمک میکند، در ابتدا نشانه ها و حلقه های معیوب را درک و شناسایی کنید و در ادامه راهبردهایی را ارائه میدهد که هدف از این راهبردها، شکستن الگوی تعاملیِ خود آسیب رسان است.
راهنمای مطالعه
- آیا همسر شما مدام از اشتباهات دیگران ایراد میگیرد و نمیتواند از خطای آنها بگذرد؟
- هیچگاه از شما تعریف نمیکند و تحسینکردن را از یاد میبرد؟
- اگر خواستهاش عملی نشود، احساس میکند به او توهین شده؟
- در جزئیات دقیق میشود و میکوشد همه چیز را موشکافانه مدیریت کند؟
- حتی برای انجام کارهای ساده هم به شما یا دیگران اعتماد نمیکند؟
- به خاطر نرسیدن به توافق و ایرادهایی که میگیرد، مداوم با شما و دیگران درگیر میشود؟
- شما و دیگران را مقصر اشتباهات خود میداند؟
نشانه های همسر ایرادگیر
- افراد انتقادگر، سخت کنترلگر هستند.
- این افراد، معیارهای سختگیرانه دارند.
- نسبت به دیگران و جهان پیرامونشان بی اعتماد میباشند.
- گاها بد رفتاری میکنند و نشانه هایی از انواع خشونت کلامی و فیزیکی در رفتارشان مشاهده میشود.
علل
در سبب شناسیِ انتقاد و افراد انتقادگر میتوان به نکات زیر اشاره کرد:
![تاثیرات دوران کودکی بر انتقادگر شدن افراد](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/TasirValedanBarEnteghagariHamsar2-1024x683.webp)
دوران کودکی و تجارب آن
همسران انتقادگر، در شرایط تحولی خاصی بزرگ شدهاند. منظور از شرایط تحولی؛ ویژگی ها، نحوه تعامل و چگونگی برخورد والدین با اشتباهات آنها بوده است. والدینِ این افراد به احتمال زیاد خودشان نمونه بارزی از انتقادگری بوده و به فرزندشان اجازه اشتباه نداده و یا اگر مرتکب اشتباهی شده، سخت او را به باد انتقاد و سرزنش گرفتهاند. به تدریج این شیوه برخورد، رفتار این افراد را جهت داده است. حال یک رفتار اشتباه از سمت شما باعث میشود معیارها یا استانداردهای همسر انتقادگرتان نقض شده و او را دچار حالت جسمی و هیجانی ناخوشایندی کند.
و در این حالت است که او به عیب جویی، ملامت و سرزنش روی میآورد.
طرحواره ها و الگوهای درونی شده
افراد انتقادگر، دارای طرحواره ها و الگو های ناسازگار هستند. در واقع طرحوارهها مشخص میکنند ما چه کسی هستیم؟ دنیای اطرافمان را چطور مینگریم؟ روابطمان با دیگران را چگونه تفسیر میکنیم و نسبت به خود چه احساسی داریم!؟ وقتی طرحوارههایمان فعال میشوند، درد هیجانی به همراه دارند که برای کاهش این درد به راهبردهای مقابلهای متوسل میشویم.
این راهبردهای رفتاری، تلاشهایی هستند که از دوران کودکی برای درک، کنترل و اجتناب از احساسات، افکار و وقایع دردناک انجام میدادیم.
حال به بررسی چند نمونه از طرحواره هایی که در انتقاد و انتقادگری دخیل هستند، میپردازیم:
طرحواره نقص/ شرم
هیجانهای اصلی افراد با این طرحواره، شرمساری و ترس است. آنها نگرش هایی چون ” (من آدم حقیر، بیارزش و اضافی هستم که لیاقت هیچگونه احترامی ندارم) ، (چنانچه همسرم به شخصیت اصلی من پی ببرد، مرا دوست نخواهد داشت) و … ” را دارند. در نتیجه این الگوها یا طرحواره ها، مکانیزم هایی چون انتقادگری، برتری طلبی، کمالگرایی و یا ترکیبی از این رفتارها فعال میشود.
طرحواره استحقاق
هیجان اصلی افراد با طرحواره استحقاق، خشم است. نگرش هایی چون “(از دیگران یک سر و گردن بالاترم) و (دیگران باید با من بهگونهای خاص رفتار کنند)” در آنها شکل گرفته است؛ در نتیجه آنها به کنترلگری، خودخواهی و دستانداختن همسر روی میآورند.
بیاعتمادی / بدرفتاری
هیجان اصلی در این طرحواره، ترس و اضطراب است و نگرش هایی چون “( نباید به مردم اعتماد کنم.)” در آنها شکل گرفته است. در نتیجهِ چنین نگرشی، آنها به بدرفتاری با همسر برای کنترلگری و حمایت از خود در برابر صدمات احتمالی روی میآورند.
رهاشدگی
هیجانهای اصلی افراد دارای طرحواره رها شدگی، اضطراب، غمگینی، افسردگی و خشم است. نگرش هایی چون ” (میترسم افراد مهم زندگیام ترکم کنند، پیشبینیناپذیر رفتار کنند یا مریض شوند و بمیرند.)” در آنها شکل میگیرد. در نتیجه رفتارهایی چون وابستگی شدید، حسادت و تملکگرایی، انتقادگری زیاد، کنارهگیری، بیاعتنایی ظاهری و کنترلگری از خود نشان میدهند.
محرومیت هیجانی
هیجانهای اصلی در افراد دارای الگو یا طرحواره محرومیت هیجانی، تنهایی، ترشرویی، ناامیدی و افسردگی است. نگرش این افراد این است که “(دیگران نمیتوانند نیازهای مرا برآورده کنند) ، ( همسرم باید تمام نیازهای مرا برآورده کند.)” در نتیجه نسبت به همسرشان متوقع و خشمگین هستند.
انتخاب سلطهگری
فرد انتقادگر با انتقادها و عیبجوییهایش، به نوعی در تلاش است تا احساس بیارزشی، ناتوانی و طردشدگیاش را پنهان سازد یا برعکس میخواهد ارزشمندی، توانمندی و محبوبیت خود را ثابت کند.
این افراد، سخت کنترلگر بوده و به دنبال سلطهگری میگردند و زیرکانه این راهکار را انتخاب کردهاند.
آنها این سلطهگری را زیر لوای باورهایی به ظاهر معقول و خِرَدپسند پنهان میکنند.
با این حال رنگ و بوی سلطهگری را به خوبی میتوان از انتقادهای به ظاهر سازنده اما ناموثر و ناکارآمد احساس کرد.
تاثیرات و پیامدها
![تاثیرات انتقاد بر زندگی شخصی](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/InfografiEnteghadShakhci2-1024x1024.webp)
![تاثیرات انتقاد بر روابط فردی](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/InfografiEnteghadRabete2-1024x1024.webp)
پیامد انتقادگری در روابط عاطفی
همسر انتقادگر، انتقادگری را راهکاری برای حل و فصل مشکلات خودش، رابطه با همسرش و مشکلات خانوادگی اش به کار میگیرد. اما با ادامه دادن این رفتار نه تنها مشکلات برطرف نمیشوند، بلکه اعتماد به نفس و عزت نفس همسرش نیز خدشه دار میشود. همسرانی که در روابط زناشویی مدام مورد انتقاد قرار میگیرند به تدریج احساس بی ارزشی، بی کفایتی و طردشدگی میکنند. این احساس های آزار دهنده و ناخوشایند باعث میشوند این افراد به واکنش های خاصی رو بیاورند.
مثل: سکوت، تحمل شرایط ناخوشایند، تعارض گریزی، صلح جویی بیمارگونه، انتقادگری متقابل، انتقام گیری، متابعت از همسر، پذیرش از انتقادهای همسر، بدگویی از همسر(به نزدیکان یا حتی درمانگر).
پیامد انتقادگری در خانواده
الگوگیری، همانند سازی و ناهمانند سازی فرزندان از دیگر پیامدهای مخرب انتقادگری در خانواده میباشد. معمولا همسر انتقادپذیر نقش مظلوم را در این زندگی بازی میکند و با شیوه برخوردش با همسر انتقادگر، فرزندان را به سمت خودش میکشاند (ائتلاف). این ائتلاف و جبهه بندی در آینده به ضرر فرزندان تمام میشود؛ زیرا چنین فرزندانی ممکن است خشم قابل توجهی به والد انتقادگر و احساس گناه و دلسوزی بیمارگونه ای در قبال والد انتقادپذیر تجربه کنند.
8 راهکار برای مقابله با همسر انتقادگر
![8 تکنیک مقابله با همسر انتقادگر و ایرادگیر](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/TeknicMoghabeleBaHamsarEnteghadg-1024x683.webp)
بررسی صحت و درستی انتقاد
اگر انتقاد درست و سازنده باشد، توجه به آن مفید بوده و اگر تخریب کننده باشد، لازم است صدماتش را کاهش و به شیوه مناسبی پاسخ دهید. برای بررسی درست و غلط بودن انتقاد باید به شیوه ای بالغانه از همسرتان سوالاتی بپرسید. بدون اینکه واکنش ضعف، گریه، پرخاشگری و عصبانیت از خود نشان دهید. با سوالاتی مثل:
“(چی شده که این موضوع رو مطرح کردی؟)
(چه احساسی به تو دست میده بابت این رفتار من؟)
( چرا این موضوع برای تو ناراحت کننده است؟)
(انتظارت از من چیه؟) و …
برای پاسخ درست و مقابله با همسر انتقادگر لازم است شما کودک وار و هیجانی برخورد نکرده و همانند خود او سرزنشگرانه و طلبکارانه حرف نزنید!
تصدیق و تایید
همه ما تایید شدن را دوست داریم و انتقاد به ما حس طردشدگی، عدم پذیرش و دوست داشتنی نبودن میدهد. با این حال اگر انتقادی درست باشد، انکار کردن آن به نفع ما نیست و رفتار سالم در چنین موقعیتهایی تصدیق و پذیرش است. حتی اگر همسرتان انتقادگر و سختگیر باشد!
برای مثال: اگه همسرتان گفت:”( چقدر کند کار میکنی و شام رو آماده نکردی!)” اینگونه پاسخ دهید: “(آره حق با توئه. من دیر شروع کردم و شام رو آماده نکردم.)”
اما یک نکته مهم وجود دارد و آن این است که نباید تصدیق شما طعنه آمیز باشد. حال چه به صورت کلامی و چه غیرکلامی!
برای مثال با لحن تند و طعنه آمیز از این جملات استفاده نکنید: “(بله تو درست میگی) ، ( تو همیشه درست میگی) ، (باشه تو خوبی) و …”
نکته مهم دیگر این است که لازم نیست در مقابل همسر انتقادگر و سختگیر مدام عذرخواهی کنید یا دائما دلایل رفتارتان را بازگو کنید؛ مگر اینکه این کار باعث شود، همسر انتقادگر شما را درک کرده و دیگر در این مورد از شما عیب جویی نکند. مهم پذیرش خطا و جبران کردن همسرتان است.
در برخورد و مقابله با همسر انتقادگر مدنظر داشته باشید که واکنش نسبت به انتقادهایی که تخریب کننده هستند باید متفاوت باشد که یک اقدام مهم در این مورد “منحرف کردن“ است که به سه شیوه میتواند انجام شود:
تغییر بحث از محتوا به فرایند
یعنی بجای اینکه به جملات فرد انتقادگر توجه کنید، تمرکزتان را بر واکنشها و رفتارهایتان معطوف نمایید. به ویژه وقتی بین شما هیجان منفی زیاد شده و با شما با پرخاشگری و توهین رفتار میشود. هیجانات مانع ارتباط موثر هستند. بنابراین میتوانید بگویید: “(امروز سومین باره که داری از من انتقاد می کنی چیزی شده؟ (کاری به انتقادی که در آن لحظه میکند نداشته باشید) ، (من دوست ندارم تو این حالت بحثمون رو ادامه بدیم.) ، (این منو عصبی می کنه…)” و مراقب باشید جملات شما حالت حمله و انتقادی نداشته باشد!
واکنش جرات مند
برای اینکه به همسر انتقادگرتان بگویید که از شما خرده گیری نکند، این راهکار بسیار مفید میباشد. در این راهکار شما نیت خوب همسر منتقدتان را تایید میکنید و بدون حمله به شخصیت او، با انتقاد او موافقت نکرده و کار خود را انجام میدهید. استفاده درست از تکنیک سوزن گرامافون گیر کرده (تکرار جمله درست خودتان) میتواند موثر واقع شود.
برای مثال: اگر به شما گفت “(چرا همیشه از این مسیر میری؟ من که بهت گفتم از یه مسیر دیگه بریم…)” باید پاسخ دهید: “(می دونم که اینو گفتی ولی من ترجیح میدم از این مسیر برم.) ، (میدونم نظرت رو گفتی ولی دریافتمون از این قضیه متفاوته.) ، (من از ابراز نظر و نگرانی تو ممنونم ولی ترجیح میدم با روشی که راحت تر هستم عمل کنم، ممنون از پیشنهادت.)”
به تاخیر انداختن جرات مندانه پاسخ
تاخیر جراتمندانه به شما اجازه میدهد بجای اینکه حتما بلافاصله به انتقاد همسرتان پاسخ دهید، مهلتی را تعیین کنید. وقفه به مدت چند ثانیه تا چند ساعت، به شما اجازه میدهد آرام شده و به دقت در مورد چیزی که گفته شده فکر کنید. در موقعیت انتقاد برای استفاده از این تکنیک در مقابله با همسر انتقادگر از این جملات استفاده کنید:
“(تو چیزهای زیادی گفتی و من برای خلاصه کردن اونها نیاز به زمان دارم، بعد از ناهار دوباره صحبت میکنیم)
(چند لحظه صبر کن و بگذار در مورد موضوعی که گفتی فکر کنم)
(به من اجازه بده تا همه چیزهایی که گفتی رو بفهمم.)”
یافتن موارد درست از بین انتقاد و تایید آنها
در این روش باید از بین حرفهای تخریب گر فقط به موارد درست توجه کنیم و بقیه موارد را ندیده و نشنیده بگیریم.
به چند مثال زیر توجه کنید:
- موافقت با بخشی از سخنان: فقط به بخشی از حرف های همسرتان که موافق هستید موافقت نشان دهید. می توانید در عین حال که اصل انتقاد را مورد توجه قرار میدهید به تعمیم های بیش از حد مثل هرگز و همیشه بی توجه باشید.
همسر: خونه همیشه کثیف و به هم ریخته است. تو هیچوقت اهمیت نمیدی.
شما: حق با توئه، خونه خیلی شلوغه.
همسر: درآمد تو خیلی کمه. نمی تونم باور کنم که تو اینقدر در مورد مخارج بی مسئولیت هستی.
شما: آره، درآمد من پایین.
- موافقت احتمالی: برای آرام کردن و مقابله با همسر انتقادگر شما تایید میکنید که احتمال دارد انتقاد همسرتان درست باشد. موافقت احتمالی برای مثالهای قبلی میتواند به این صورت باشد: “(احتمالا من به اندازه کافی تو تمیز نگه داشتن خونه موفق نبودم.) ، (ممکنه حق با تو باشه که درآمد من خیلی پایینه.)”
- موافقت با اصل موضوع: در این حالت عنوان میکنید که اگر شرایطی که همسرتان توصیف میکند وجود داشته باشد، پس نتیجه گیری او میتواند درست باشد اما تایید نمیکنید که آن شرایط وجود دارند یا خیر!
همسر: اگه تو سخت کار نکنی، هرگز نمیتونی ارتقا بگیری.
شما: درسته، برای ارتقا باید سخت کار کرد.
همسر: اگه بیشتر به خانواده من محبت نکنی، هیچوقت رابطه تون خوب نمیشه.
شما: حق با توئه. اگه من به خانواده تو محبت نکنم، رابطه مون خوب نمی شه.
در این تکنیک، شما تایید نکردید که سخت کار نمیکنید یا به خانواده او محبت نمیکنید!
تعیین وقت قبلی
هنگام تعیین وقت قبلی با دست هایتان علامت T درست کنید. فردی که اعلام وقت استراحت میکند باید اتاق یا منزل را ترک کند که در این حالت باید هر دو به توافق برسید چه مدت زمانی را از هم دور باشید تا آرام شوید.کار اصلی زوجین در مدت زمان مقرر این است که آرام شوند.
بدین منظور هر یک از زوجین باید برای خود فهرستی از فعالیت های مختلف داشته باشند. شاید لازم باشد فعالیت های مختلف را امتحان کنید تا بهترین آنها را برگزینید. همچنین باید بدانید کدام یک از فعالیت ها متناسب با زمانی است که در اختیار دارید.در پایان مدت زمان مقرر زوجین باید کنار هم بنشینند و بررسی کنند که به اندازه کافی آرام شده اند تا بحثشان را ادامه دهند یا باید زمان دیگری را برای صحبت انتخاب کنند.
جنگ منصفانه
وقتی شما و همسرتان روبروی یکدیگر مینشینید تا درباره اختلاف خود گفتگو کنید، گفتگوی شما باید منصفانه و صلح آمیز باشد.
این جنگ سه پیش فرض اصلی دارد:
- تعارض، امری گریز ناپذیر است.
- خواسته ها ونیازهای هر دو طرف ارزشمند است و ممکن است همزمان خواسته های متفاوت داشته باشید.
- هردو میتوانید به خواسته هایتان دست یابید یا میتوانید به کمک یکدیگر راهی پیدا کنید که خواسته های هردو برآورده شود بدون اینکه یکی از شما احساس ناکامی کند.
قواعد این جنگ
- زمان مشخصی را برای بحث و گفت و گو تعیین کنید.
- مشکلتان را با توصیف رفتار همسرتان بیان کنید و از پرداختن به موضوعات دیگر و حاشیه ای اجتناب کنید.
- احساسات خود را ابراز کنید و برای این کار از جملاتی استفاده کنید که با من شروع میشود تا همسرتان در موضع دفاعی قرار نگیرد.
- راه حل هایی پیشنهاد کنید که به تغییر میانجامد. خواسته هایتان را مشخص، روشن و مستقیم بیان کنید و از کلی گویی و مبهم گویی اجتناب کنید. هربار که درخواستی را مطرح کنید به یک رفتار خاص و مشخص همسرتان اشاره کنید.
- نکات مثبت و فواید راه حل های پیشنهادی خود را بازگو کنید. به همسرتان بگویید که اگر رفتارش را تغییر دهد چه پیامدهای مثبتی به دنبال خواهد داشت.
- اگر احساس کردید که مکالمه تان نتیجه بخش نیست آشفته نشوید و زمان دیگری را برای ادامه بحث تان تعیین کنید.
- مکالمه خود را با توافق و مصالحه به پایان برسانید یا اینکه ادامه بحث را به زمان دیگری موکول کنید.
موقعیت های مختلف قرار گیری در مقابل انتقاد همسر
حال به چند موقعیت روزمره و نحوه درست و نادرست رفتار با همسر انتقادگر میپردازیم.
![موقعیت های مختلف قرارگیری در مقابل انتقاد همسر](https://khanemaana.com/wp-content/uploads/2023/11/NahveBarkhordBaHamsarEnteghadgar-1024x683.webp)
دعوت دوستان به منزل بدون هماهنگی
رفتار نادرست: “(هیچی یادت نمیمونه؟ نه؟ همیشه همینطوری هستی! چرا دوستات از من مهم ترن! من همیشه نفر اخر لیست تو هستم، البته اگه جایی توی لیست داشته باشم!!! مثلا قرار بود بود امشب شام دو نفره کوفت کنیم…)”
رفتار درست: “(ما با هم توافق کرده بودیم قبل از اینکه دوستان مشترکمون رو به خونه دعوت کنیم از برنامه های هم باخبر بشیم و به هم اطلاع بدیم. من امشب دوست داشتم کنار تو شام دو نفره داشته باشم…)”
شست و شوی سرویس بهداشتی
رفتار نادرست: “(چرا همش من باید دستشویی خونه رو بشورم مگه تو هم از این دستشویی استفاده نمیکنی؟ واقعا برای خودم متاسفم که با آدم نفهمی مثل تو زندگی میکنم. حتی مسئولیت های کوچیک هم به عهده نمیگیری!)”
رفتار درست: “(وقتی میریم دستشویی، توالت بعد از مدتی کثیف میشه و باید شسته شه متاسفانه مسئولیت شستن توالت بر عهده منه و ازت میخوام که تو هم سرویس رو بشوری و در تمیز کردن اون سهمی داشته باشی.)”
شست و شوی ظروف
رفتار نادرست: “(هیچکدومتون تو این خونه درک ندارید فقط خوردن و خوابیدن بلدید و من هم باید آشپزی کنم هم ظرف هارو بشورم واقعا برای خودم متاسفم که با چنین آدم هایی زندگی مکنم!)”
رفتار درست: “(بهتره که کارهای خونه رو تقسیم کنیم تا اینجوری من خسته نشم و زمان بیشتری رو با هم بگذرونیم و من هم بتونم به کلاس هایی که دارم رسیدگی کنم.)”
فراموش کردن خرید
رفتار نادرست: “(بازم من از تو یه خواسته ای داشتم و یادت رفت! همه کارها رو تو این خونه خودم باید بکنم تو چیزی به اسم مسئولیت پذیری بلد نیستی!)”
رفتار درست: “(ای وای یادت رفت پیاز بخری قراره آش درست کنم، اشکالی نداره میتونیم با هم یه ناهار دو نفره درست کنیم یا اینکه بریم بیرون و ه یاد قدیم دو نفری ساندویچ مورد علاقمون رو بخوریم.)”
دیدگاهتان را بنویسید